ANNE BABA TUTUMLARI VE KİŞİLİK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

1- Otoriter Aile: Çocuğunu, belirli bir ideal peşinde ve belirli kalıplar içinde, adeta küçük bir yetişkin yapma ça­basıyla yetiştirmeye çalışan anne babalardır. Bütün kontrol anne ve babadadır.
Çoğunlukla anlayışsız, hoşgörüsüz, katı ve baskıcı bir tutum içindedirler. Çocuğun davranışları katı standartlarla değerlendirilir, hata ve yanlış yap­ma hakkı yoktur.
Çocuktan kurallara sorgulamadan uyması beklenir, evde her şey kurallara ve saatlere bağlıdır.
Baskıcı ve otoriter ailenin verdiği eğitimde ceza verici bir yaklaşım vardır. Aile cezayı iyi bir ders olsun, bir daha hata yapmasın mantığı ile verilir ve bu cezalar genelde çocuğa göre ağır cezalardır.
Çocuk anne babanın kurallarını yerine getir­me çabasında olduğu için kendini ifade edemez.

Otoriter Bir Ailede Yetişen Çocukların Özellikleri:

Stresli, tedirgin çocuklardır
Kendine olan güveni hemen hemen yok gi­bidir
Sessiz çekingen başkalarının etkisinde kolayca kalabilen çocuklardır
Sürekli eleştirildiği için aşağılık duygusu geliş­tirebilir
Dıştan denetimlidirler. Kendi başlarına karar veremezler dışarıdan birilerinin onu yönlendirmesini beklerler.

2- Aşırı Hoşgörülü Aile:

Çocuklarına özgür ve eşit ortam yaratma isteği ile doğmuştur.
Anne babanın çocuğa egemen olma ve onun üzerinde baskı kurma eğilimi yerine, çocuğun başına buyruk yetişmesi, dilediğince davranması ve çocu­ğun üzerinde aile denetiminin olmaması vardır.
Çocuktan kurallara uyması beklenmez zaten kuralları uygulama ve denetleme düzensizdir. Anne baba çocuğun yanlış davranışlarını görmekte ama 'iyi bir eğitim baskıcı değil, özgür olmalıdır' düşün­cesi ağırlıkta olduğu için çocuğa sınırsız özgürlük tanınmaktadır. 'Benim çocuğum ideal davranışlara sahip olmalı' demekte ve çocuğa az da olsa baskı yapmamaktadır.
Serbest anne baba tutumunda yetişen çocuk­lar bir müddet sonra anne babalarını denetim altına alırlar, şımarık olurlar. Her ortamda istediklerini elde ettikleri için doyumsuzdurlar.

Serbest Tutumla Yetişen Çocukların Özel­likleri:

Devamlı birilerinden hizmet beklerler
Her isteklerinin yapılmasını beklerler
Okuldaki kurallarla karşı karşıya kaldıklarında hayal kırıklığına uğrarlar

3- Koruyucu Aile:

Bu tip ailelerde çocuğa gereğinden çok özen gösterirler. Koruyucu tutum daha çok anne ve çocuk arasında gözlenir. Her türlü kararı çocuk yerine aile alır. Geç kavuşulan, aşırı istenilen, tek çocuk, tek erkek veya kız çocuk gibi çocuklar genellikle abartıl­mış sevginin odak noktası olurlar. Bu tip anne baba­lar çocuklarını el bebek gül bebek büyütürler. Adeta kucaktan yere indirmezler.
Çocuğa evde, seçim konusunda pek söz hakkı verilmez. Çocuğunu kendine aşırı bağımlı yaparak ken­disini değerli ve eşi bulunmaz hissetmektedir. Çünkü çocuk en ufak davranışta dahi annesinin fikrini al­maktadır.

Koruyucu Tutumla Yetişen Çocukların Özellikleri

Aşırı bağımlı, özgüveni gelişmemiştir
Sosyal gelişimi zedelenir
Tek başına kararlar alamaz

4- Tutarsız Aile:

Çocuğun belirli bir davranışı anne baba tara­fından farklı yorumlanır. Anne babalar aynı davra­nışı kimi zaman normal karşılarken kimi zamanda cezalandırabilirler.
Bu durum daha çok anne veya babanın o anki psikolojik durumu ile ilintilidir. Anne veya baba yor­gunsa, başka zaman normal olan davranış o an için yapılmaması gereken bir davranıştır. Bu durumda çocuk neyin doğru neyin yanlış olduğunu anlaya­mamaktadır.
Tutarsız anne baba tutumlarını içeren bir diğer tutum ise, anne için doğru olan bir şeyin baba için yanlış olması veya tam tersi durumun oluşmasıdır. Anne ve baba farklı disiplin anlayışı geliştirebilirler.
Çocuk hangi davranışının tepki alacağı konu­sunda herhangi bir fikre sahip değildir.

Dengesiz ve Kararsız Tutumla Yetişen Ço­cukların Özellikleri:

Aşırı isyankar ya da aşırı boyun eğici olabilir­ler
Kaygılı, güvensiz bir kişilik sergileyebilirler
Büyüdüklerinde karşısındaki insanlara zor gü­venirler
Tutarsız bir kişilik sergilerler
Karar vermekte güçlük yaşarlar

5- Reddedici Aile:

Bu tür ailelerde çocuklar ya ailenin isteği dı­şında dünyaya gelmiştir ya da sonradan aile çocuğu istememe eğilimi göstermeye başlamıştır. Sürekli ço­cuğa istenmediği mesajı verilir.
Tüm bunların yanında, düzenli olduğu, uslu durduğu, üzerini temiz tuttuğu, verilen görevleri yeri­ne getirdiği durumlarda; sevileceğini, kabul edilece­ğini söylemek de bir tür reddetmedir.
Çocuk önce kabul görmek için çabayla çok başarılı olabilir, fakat onay ve takdir gelmediğinden birden çökebilir, hayata küsebilir

Reddedici Tutumla Yetişen Çocukların Özellikleri:

Kaygılı ve güvensizdirler
Tutarsız bir kişiliktedirler
Suç işlemeye meyillidirler

İnsanlarla iyi ilişkiler kuramazlar, arkadaş bul­mada zorlanırlar

6- Mükemmeliyetçi Aile:

Mükemmeliyetçi anne babalar çocuklarından her şeyin en iyisini bekler.
Kendi gerçekleştiremedikleri şeyleri çocukları­nın gerçekleştirmesini beklerler.
Çocuklarından yüksek başarı beklerler. Ayrıca çok iyi resim yapmalı, şarkı söylemeli, iyi konuşmalı lider olmalı, iyi yüzmeli koşmalı, herkesin parmakla göstereceği örnek davranışlar sergileyen bir çocuk olmalıdır.

Mükemmeliyetçi Ailelerde Yetişen Çocuk­ların Özellikleri:

Aşırı titiz ya da tam tersi dağınık çocuklardır
Kendilerine güvenleri yoktur
Başarısızlığı uğradıklarında kolayca hayal kı­rıklığı yaşarlar
Yanlış yapmaktan korkarlar

7- Demokratik (Güven verici, destekleyici) Aile:

En sağlıklı ve başarılı aile tutumudur.
Bu tür ailelerde çocuğa karşı olumlu davranış­lar sergilenir.
Çocuk nerede, ne zaman, ne yapacağını, nasıl davranacağın bilir. Hangi durumlarda cezalandırıla­cağını, hangi durumlarda ödüllendirileceğini bilir.
Çocuğun kendisine duyduğu güven, ana ba­baya ve çevresindeki insanlara karşı duyduğu güve­nin ilk basamağıdır.
Demokratik ortamda yetişen çocukların çoğu hoşgörülü ve yaratıcıdır. Hataların cezalandırmak için değil, daha iyi ve olumlu şeyler yapmada önem­li olduğundan hareket ederek etrafındaki insanlara sevgiyle yaklaşırlar.

Güven Verici, Destekleyici Ailelerde Yeti­şen Çocukların Özellikleri

Sosyalleşmiş, işbirliğine giren çocuklardır
Arkadaş canlısı ve duygusaldırlar
Sosyal açıdan dengeli ve mutlu bireylerdir
Özgüvenleri yüksektir, sorumluluk sahibidirler
Kendine ve başkalarına güvenirler
Yaratıcı ve bağımsızdırlar
Kurallara ve otoriteye saygı duyarlar